Ove godine se navršava šezdeset godina od smrti Svetislava Petrovića, profesora, poliglote, esperantiste i književnika koji je dobar deo svog života i karijere proveo u Pirotu nesebično mu darujući svoj raskošni intelektualni i stvaralački potencijal. Sa druge strane, rodno mesto se teško saživljavalo sa njegovim buntovnim temperamentom i političkim stavovima što ga je često dovodilo u sukob sa zemljacima na vlasti. Slično Dragoljubu Jovanoviću i Svetislav Petrović je u svom rodnom Pirotu doživeo svoje najblistavije ali i one najmračnije trenutke. Prokazan, a delom i prognan od sredine u kojoj je ponikao, Svetislav Petrović je afirmaciju svog lika i dela doživeo tek par decenija po smrti, tačnije sredinom devedesetih godina prošlog veka.

          Životni put ovog vrsnog intelektualca počeo je u Pirotu 14. januara 1899. godine. Školovanje je započeo u Pirotu, ali ga je u tome prekinula ratna epoha, a sa njom i povlačenje preko Albanije usled čega je naposletku dospeo u Francusku gde je nastavio školovanje na koledžu „Šampolion“. Tih godina bavio se učenjem esperanta na Korzici, a maturirao je u Nici 1917. godine. Po povratku u domovinu najpre je radio kao učitelj u nekoliko osnovnih škola paralelno se školujući na Višoj pedagoškoj školi u Beogradu. Pošto je diplomirao 1930. godine dobio je mesto profesora francuskog jezika u Pirotskoj gimnaziji i Učiteljskoj školi gde će raditi do 1934. godine. Vrlo aktivan u javnom životu, ostao je upamćen po kritičkim tekstovima u tadašnjem nedeljniku Naš istok kojima je za korupciju i službene zloupotrebe napadao Svetozara Misirlića, predsednika pirotske opštine. Nemirnog duha, 1934. godine napušta Pirot i naredne tri godine je radio u Užicu, da bi se 1937. godine ponovo vratio u rodni grad i nastavio profesorsku karijeru sve do 1941. godine. Tokom bugarske okupacije ponovo odlazi iz Pirota ovoga puta u Kragujevac gde je radio kao profesor i direktor Trgovačke akademije. Posle oslobođenja Pirota, Svetislav Petrović se sa suprugom Ružicom, lekarkom, vratio u varoš i postao prvi upravnik Narodnog muzeja i ponovo profesor francuskog jezika u Pirotskoj gimnaziji. Prikupljao je sa učenicima razne arheološke i etnografske predmete prvenstveno za Muzej. Mnogi na vlasti, kao i neki intelektualci su smatrali da Petrović nije dostojan zvanja upravnika Muzeja te su kopali po njegovoj prošlosti kako bi ga diskvalifikovali i sklonili sa tog mesta. To se i desilo nakon njegovog govora povodom 25-godišnjice od smrti Jovana Cvijića gde je Petrović govorio o Cvijićevim religijskim shvatanjima. To je ubrzo iskorišćeno za  otvoreni napad na Petrovića i hajku kako bi mu se oduzela građanska čast. Novi sukob sa vlastima doveo je do javnog suđenja koje mu je režim priredio 1952. godine nakon čega je otpušten iz državne službe, a ubrzo je trajno napustio Pirot. Iako prokazan kao neprijatelj vlasti, uspeo je nekako da dobije mesto profesora u Sjenici gde je priveo kraju svoju prosvetnu karijeru. Iznenada je preminuo 1960. godine.

          Raskošno talentovan, radoznao i vredan, Svetislav Petrović se razvio u mnogostrano uspešnu ličnost koja je u javnom životu Pirota ostavila izuzetno dubok trag, a njegov publicistički opus broji nekoliko desetina bibliografskih jedinica. Kao vrstan poznavalac esperanta, napisao je udžbenik za njegovo učenje i prvi je na taj jezik preveo Gorski vijenac. Pored toga aktivno je pisao poeziju, a uspeo je da napiše i solidnu istoriografsku sintezu Istorija Pirota koja je kasnije mnogim istraživačima lokalne istorije služila kao solidna polazna osnova.

Davor Lazarević, istoričar