Ličnosti: Znameniti profesori pirotske Gimnazije: Evgenije Prudkov, profesor likovne umetnosti

06. april 2020. 15:38 Stavovi Pirot Plus Online

Svakako najistaknutiji i najplodniji ruski slikar koji je neko vreme živeo i radio u Pirotu bio je Evgenije Prudkov. Kako stoji u jednom od ličnih dokumenata, rođen je 4. januara 1905. godine u mestu Vedeno u blizini grada Groznog u Čečeniji od oca Nikole i majke Sofije. Kako mu je majka umrla pre nego što je napunio godinu dana, o njemu su se starale baka i tetka, da bi se kasnije njegov otac ponovo oženio pa se porodica proširila za još dva člana, Viktora i Nadeždu. Vaspitavan u patrijarhalnom i vojničkom duhu, iako od malena talentovan za umetnost, Evgenije Prudkov je posle završene osnovne škole dalje obrazovanje nastavio kao pripadnik Krimskog kadetskog korpusa u okviru kojeg ga zatiču Prvi svetski rat, revolucija i građanski rat u Rusiji. Kao pristalica belogardejskog pokreta, Prudkov napušta Rusiju već sa prvim masovnim evakuacijama tokom 1919. godine i preko Rijeke stiže na prostor Kraljevine SHS.

Prvo mesto u Kraljevini koje je pružilo utočište mladom Prudkovu bila je Bela Crkva gde je okončao školovanje u okviru Krimskog kadetskog korpusa i gde će boraviti do 1925. godine. Zanimljivo je istaći da već u to vreme Evgenije Prudkov počinje intenzivno da se bavi slikarstvom. Upravo u Beloj Crkvi nastala su njegova prva slikarska ostvarenja, portreti Tolstoja i Dostojevskog, a uporedo sa tim radio je i na ukrašavanju i oslikavanju velike sale u kasarni. Verovatno da je u to vreme talenat za slikanje nadvladao sve druge sklonosti, pa je Evgenije Prudkov 1925. godine otišao za Beograd i upisao Umetničku akademiju u klasi profesora M. Milovanovića.

Kako je u velikom gradu živeo u intenzivnoj oskudici, studije su se prilično razvukle. Posle mnogo napora i odricanja Evgenije Prudkov je diplomirao 1931. godine. Vredan pažnje je i podatak da je posle studija, kao veoma talentovan slikar, dobio ponudu i stipendiju da nastavi školovanje i usavršavanje u Belgiji, ali je to odbio zbog nepoznavanja jezika. Rešio je da ostane u Kraljevini Jugoslaviji i da svu svoju energiju usmeri ka sticanju državne službe. Prvi posao dobio je u Privatnoj Gimnaziji u Obrenovcu početkom 1934. godine kao nastavnik crtanja i lepog pisanja. Na tom mestu se nije previše zadržao jer je već 25. avgusta 1934. godine stiglo imenovanje na mesto suplenta u Kraljevskoj gimnaziji u Pirotu. Na taj način je došlo do susreta talentovanog umetnika sa varošicom kakva je u to vreme bio Pirot. Prva profesionalna iskustva Evgenija Prudkova bila su vezana za Gimnaziju gde je predavao crtanje i lepo pisanje, ali ubrzo dobija i časove u Učiteljskoj školi, a u jednom trenutku je honorarno predavao i u Zanatsko-trgovačkoj školi. Neposredno po dolasku u Pirot izvori beleže da je Evgenije Prudkov uspeo da završi veliku poljoprivrednu kartu Jugoslavije koja se kasnije koristila kao nastavno sredstvo. Posle toga, u godinama koje su sledile, Evgenije Prudkov se u potpunosti posvetio slikarstvu. Tokom boravka u Pirotu najviše je radio pejzaže od kojih su najupečatljivija dva ulja na platnu sa motivima pirotskih ulica koje je autor prosto naslovio Pirot, a koja se danas čuvaju u Senti, u kući njegovog sina Georgija Prudkova. Višegodišnji boravak u Pirotu je Evgeniju Prudkovu obezbedio značajno mesto u sećanjima savremnika, ali i među đacima tadašnje Pirotske gimnazije.

Skoro pet godina Evgenije Prudkov je živeo u Pirotu bez porodice, tako da je sve svoje vreme trošio na stvaralaštvo isprobavajući svoj talenat u raznim tehnikama, od akvarela, vajarstva, duboreza, pa do ikonopisanja. Rad Prudkova bio je zaista zapažen u maloj sredini kakva je u to vreme bio Pirot. U tom periodu talentovani ruski slikar je upoznao i svoju buduću suprugu Olgu Milovanovič,takođe Ruskinju koja je završila umetničku školu i predavala crtanje u Paraćinu. Što se nje tiče, ostalo je sačuvano nekoliko uverenja koja je ona uoči venčanja podnosila svešteniku Pazarske crkve u Pirotu, pa na osnovu njih saznajemo da je rođena 27. juna 1912. godine u Rusiji. Brak između Evgenija i Olge je sklopljen u Pirotu tokom druge polovine 1939. godine. Porodica je proširena rođenjem najpre Alekse (1940), a potom i Georgija (1946). Ostaje neizvestan trenutak odlaska porodice Prudkov iz Pirota, ali se pretpostavlja da se to desilo tokom druge polovine 1940. ili početkom 1941. godine.

Tokom školske 1941/1942. godine Evgenije Prudkov je predavao u Negotinskoj gimnaziji, odakle je 1943. godine premešten u Belu Palanku. U Beloj Palanci je porodica ostala sve do 1951. godine i što se tiče slikarskog opusa Evgenija Prudkova ostalo je zabeleženo da je upravo u to vreme radio na živopisanju novosagrađene crkve u tom mestu. Najveći deo svog radnog veka u prosveti Evgenije Prudkov je proveo radeći kao nastavnik Gimnazije u Kosovskoj Mitrovici, od 1951. do 1971. godine. Na tom mestu je dočekao penziju posle čega se seli sa porodicom u Beograd, a nakon toga u dom svoga sina Georgija u Senti gde je i umro 1991. godine. Supruga Olga je doživela 101 godinu i umrla 2013. godine.

Davor Lazarević, istoričar