Jaša Prodanović je rođen u Čačku, 23. aprila 1867. godine. Posle završene gimnazije školovanje je nastavio na prirodno-matematičkom odseku Velike škole u Beogradu kao deo čuvene generacije koju su činili kasnije vodeći srpski intelektualci Jovan Cvijić i Mihajlo Petrović Alas. Još za vreme studentskih dana počeo je svoju političku karijeru kao vatreni pristalica socijaliste Svetozara Markovića. Zbog svog političkog delovanja koje je skoro uvek bilo opoziciono, bio je više puta otpuštan iz državne službe i stalno premeštan iz mesta u mesto.

U Pirotsku gimnaziju je stigao septembra 1894. godine iz Beograda. Kao profesor književnosti, literarnih oblika i filozofije radio je u školi sve do novembra 1897. godine. Boravak u Pirotu nije mu prijao pa je u više navrata tražio premeštaj. Spletom okolnosti svoje pirotske dane od 1895. godine provodio je u inspirativnom društvu sa Radojem Domanovićem, još jednim velikanom te epohe. Njihova kafanska druženja kao i kumstvo dugo su se prepričavali u malenoj pirotskoj varoši.

Po odlasku iz Pirota ostvario je zapaženu političku karijeru. Bio je ministar prosvete u Vladi Kraljevine Srbije, kao član Samostalne radikalne stranke. Kao ministar narodne privrede sproveo je kroz Narodnu skupštinu Zakon o radnjama, kojim su stvorene radničke i druge komore i uvedeno zaštitno radničko zakonodavstvo. Nakon Prvog svetskog rata bio je jedan od osnivača Demokratske stranke, a već iste 1919. godine zajedno sa Ljubom Stojanovićem, izdvaja iz nje Republikansku stranku zbog razlaza po pitanju državnog uređenja. Zalagao se za federalističko uređenje i suprotstavio se diktaturi kralja Aleksandra Karađorđevića. Marta 1945. godine izabran je za ministra za Srbiju u Privremenoj vladi Demokratske Federativne Jugoslavije, a posle je bio potpredsednik Vlade Federativne Narodne Republike Jugoslavije. Pored politike predano se bavio naučnim i književnim radom. Uređivao je Narodnu misao; zatim Borbu, glasilo samostalnih radikala, zatim Odjek i Glasnik Profesorskog društva. Aktivno je pisao političke brošure, priredio dve antologije narodnih pesama i pripovedaka, sabrana dela Jovana Jovanovića Zmaja, Jovana Ilića, Svetislava Vulovića i Laze Lazarevića. Bio je član osnivačkog i redakcionog odbora Dela i Srpskog književnog glasnika i sarađivao u svim znatnijim književnim i političkim listovima. Od februara 1936. bio je dopisni, a od 1948. godine redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti. Umro je 1948. godine.

Što se tiče Radoja Domanovića o njemu i o njegovom boravku u Pirotu se dosta pisalo pa ćemo za ovu priliku izdvojiti samo ključen i najzanimljivije detanje. Životni put velikana srpske satire počeo je u Ovsištu 4. februara 1873. godine. Posle završene Gimnazije u Kragujevcu studirao je na istorijsko-filozofskom odseku Velike škole u Beogradu. Zanimljiv je podatak da je prvo radno mesto dobio kao predavač u Pirotskoj gimnaziji 1895. godine gde je radio svega osam meseci. Iz Pirota je premešten u Vranje, a posle toga u Leskovac, pre nego što je 1898. godine otpušten iz državne službe. Dve godine kasnije je ponovo angažovan kao pisar u Ministarstvu prosvete da bi 1902. godine protiv svoje volje ponovo namešten za predavača u Pirotskoj gimnaziji. Pošto je imenovanje odbio, otpušten je iz službe. Iz do sada objavljenih radova saznajemo da je Domanović u Pirotskoj gimnaziji predavao istoriju, zemljopis i srpski jezik. Kako je došao u varoš sa svega 22 godine, mlad, nemaran i nemirnog duha, vrlo brzo je postao predmet čaršijskih priča. Najviše interesovanja izazivao je njegov boemski način života i ljubavna veza sa učiteljicom Natalijom Raketić sa kojom se ubrzo venčao u Pirotu, a kum je bio Jaša Prodanović. Ostao je sačuvan podatak da je venčanje obavljeno u Pazarskoj crkvi 12. oktobra 1895. godine od strane sveštenika Alekse Jovanovića. Sa Natalijom je dobio ćerku Danicu (1896-1956) i sinove Dragišu (1902), koji je umro ubrzo po rođenju, i Zorana (1905-1944).

Pored burnih dešavanja u privatnom životu, Domanović je boravak u Pirotu iskoristio za pisanje nedovršenog romana Iz škole u život u kojem je opisivao prilike u Pirotu i Pirotskoj gimnaziji. Nažalost, pomenuti roman je kasnije izgubljen. Posle pada režima kralja Aleksandra Obrenovića 1903. godine, nezadovoljan malim promenama u zemlji, pokreće politički list Stradija, u kojem pokušava da se bori protiv mana novog režima. Razočaran, odavao se sve više boemskom životu. Ogorčen i siromašan umro je od tuberkuloze u 35. godini života, 4/17. avgusta 1908. godine u Beogradu.

Davor Lazarević, istoričar