Agenciji za restituciju pristiglo je 80.000 zahteva za obeštećenje, a među njima su i zahtevi za 883 oduzeta preduzeća. Pred Vladom Srbije naći će se predlog izmena zakona, kako bi se omogućilo da bivši vlasnici ili njihovi naslednici dobiju obeštećenje, piše "Blic".

Skoro sva značajnija preduzeća koja su postojala pre Drugog svetskog rata danas su predmet zahteva zakonskih naslednika bivših vlasnika.

Kako se navodi, raniji vlasnici potražuju svoje pored ostalog i od sledećih velikih fabrika: Beogradska industrija piva (BIP), pivara Đorđa Vajferta, pivara Dunđerski, "Merima" Leskovac, zatim preduzeća koja su i pre, a i nakon Drugog svetskog rata bile namenska industrija, i to "Krušik" iz Valjeva i "14.oktobar" iz Kruševca, zatim "Tigar" iz Pirota, "Pionir" iz Subotice, Industrija mesa u Čoki.

Od male opančarske radionice u Kraljevini Jugoslaviji 1935. koju osnovali preduzimljivi Dimitrije Mladenović Mita Gaga i braća Jovan i Milorad Cekić iz godine u godinu razvijala se Fabrika Tigar! Naslednici godinama pokušavaju da ostvare svoja prava na naknadu.

O tome kako će se obračunati koliko građani koji potražuju kroz proces restitucije svoju imovinu za oduzeta preduzeća, direktor Agencije za restituciju Strahinja Sekulić kaže da je Zakonom o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju predviđeno da se podržavljena preduzeća ne vraćaju, već se za njih utvrđuje obeštećenje.

"Osnovica obeštećenja za oduzeta preduzeća je vrednost čiste aktive preduzeća ukoliko je ona navedena u aktu o oduzimanju preduzeća, valorizovana na osnovu pariteta dinara prema američkom dolaru na dan oduzimanja i pariteta dinara prema američkom dolaru na dan donošenja rešenja", kaže on za "Blic".

"Ukoliko u aktu o oduzimanju nije navedena čista aktiva, osnovicu obeštećenja čini registrovani osnovni kapital na dan oduzimanja, valorizovan na isti način. Vrlo često u aktima o oduzimanju nije navedena čista aktiva preduzeća, tako da je neophodno utvrditi koliki je bio registrovani osnovni kapital oduzetog preduzeća" - kaže Sekulić.

Iznos obeštećenja na koji bi građani mogli da računaju, dobija se kada se ovako utvrđena osnovica obeštećenja pomnoži sa koeficijentom koji Vlada treba da utvrdi na predlog Ministarstva finansija.

Drugim rečima, vrednost preduzeća se utvrđuje tako što se najpre utvrdi vrednost čiste aktive preduzeća, ili vrednost registrovanog kapitala na dan oduzimanja preduzeća, pa se taj iznos valorizuje prema američkom dolaru, nakon što se utvrdi valorizovana vrednost aktive ona se izražava u evrima, a onda množi sa koeficijentom i tek se tako dobijeni iznos isplaćuje u obveznicama.

Međutim, predlogom zakona u nekim slučajevima biće moguće vraćanje imovine u naturi, a to je moguće tamo gde su ta preduzeća u postupku stečaja.

Fotografije smo dobili od Istorijskog arhiva i Muzeja Ponišavlja Pirot